2 lezingen, 2 kunstenaars, 2 musea

Een beeld kan meer zeggen dan duizend woorden, helemaal waar, maar net als woorden kunnen beelden misverstanden oproepen, of doodgewoon nauwelijks begrepen worden, als de kijker niet weet wat hij ziet.

Sytze heeft twee lezingen op stapel staan, over twee zeer uiteenlopende kunstenaars.

Op zondag 24 november 2013 om 13:00 in Museum Schunck, in Heerlen: een filosofische rondleiding in de tentoonstelling “New End, New End” van Andreas Emenius. Met aandacht voor het gedachtengoed waardoor Emenius is geïnspireerd: Oswald Spenglers “Der Untergang des Abendlandes. Umrisse einer Morphologie der Weltgeschichte”, en voor de kunstopvattingen van Goethe en van Nietzsche, waardoor Spengler op zijn beurt werd geïnspireerd.

Op zondag 19 januari 2014 om 13:30 uur in het Dordrechts Museum, in Dordrecht, ter gelegenheid van de tentoonstelling “Stop Making Sense: Nederlandse schilderkunst uit de jaren ’80” en de bijbehorende vertoning van de film “Stop Making Sense” van Jonathan Demme en Talking Heads: een lezing over de film “Stop Making Sense”, over het werk van David Byrne en over Byrne’s werk als beeldend kunstenaar.

Links: een van de beelden van Andreas Emenius. Rechts: David Byrne in "Stop Making Sense".

Links: een van de beelden van Andreas Emenius. Rechts: David Byrne in “Stop Making Sense”.

Advertentie

Essay over Ben Leenen, beeldend kunstenaar

Ter gelegenheid van een tentoonstelling van Ben Leenen, schilder, graficus, mail artist, marge-uitgever en soms performer, in een Maastrichtse pop-up galerie, schreef Sytze een essay over het werk van Ben. “Hoe alles zacht neuriet. Een lezer als schilder (voor Ben Leenen)” Het essay is hier te lezen: http://sytzesteenstra.wordpress.com/2013/09/06/hoe-alles-zacht-neuriet-een-lezer-als-schilder-voor-ben-leenen/.

Twee dummies (omslagontwerpen) door Ben Leenen

Twee dummies (omslagontwerpen) door Ben Leenen

Samenvatting van proefschrift ‘Rescuing Modernity’

In de zomermaanden maakte Sytze een Nederlandse samenvatting bij het Engelstalige proefschrift van Christoph Rausch, die op 18 oktober 2013 promoveerde aan de Universiteit Maastricht. De titel van het proefschrift is “Rescuing Modernity. Global Heritage Assemblages and Modern Architecture in Africa”. Het is een antropologische studie naar de omgang met modern erfgoed, met name moderne architectuur, en de rol van de Unesco werelderfgoedlijst in verschillende Afrikaanse landen. Omdat ‘de moderniteit’ in Afrika niet los te zien is van het koloniale verleden, omdat moderne architectuur utopische pretenties meedroeg die inmiddels door en door problematisch zijn geworden, omdat de Unesco een rol speelt in de processen van globalisering, en omdat de werkwijze en de theoretische begrippen van de culturele antropologie niet al bij voorbaat zijn toegesneden op het inzichtelijk maken van deze complexe transnationale historische processen, is het een proefschrift met een veeleisende terminologie. (Christoph was visiting researcher in Berkeley, bij Paul Rabinow, die een “antropologie van het hedendaagse” heeft ontwikkeld met een eigenzinnig woordgebruik, beïnvloed door Michel Foucault.) In goed overleg is het gelukt een samenvatting te maken die recht doet aan het proefschrift en aan de terminologie.

De omslag van het proefschrift

Italiaanse vertaling van ‘Song and Circumstance’

Er verschijnt een Italiaanse vertaling van Sytze’s boek Song and Circumstance: The Work of David Byrne from Talking Heads to the Present. De uitgever is Odoya in Bologna. De Italiaanse titel is sec: David Byrne, la musica, l’arte. Zie verder de site van de uitgever: http://www.odoya.it/index.php?main_page=product_book_info&products_id=617.

Redactiewerk voor de documentaire ‘Mijn zusje, de soldaat’ van Dikla Zeidler

Josh en Sytze werkten samen aan de redactie van commentaar (voice-over) en ondertitels voor de documentaire ‘Mijn zusje, de soldaat’, het debuut als regisseur van Dikla Zeidler. Van ‘Mijn zusje, de soldaat’ zijn twee versies gemaakt, een van 70 minuten voor de bioscoop en voor documentairefestivals (Engelse titel: Sister, Soldier), en een van 53 minuten voor de televisie. De televisieversie is op 8 mei 2013 om 23:00 uitgezonden op Holland Doc bij de EO, op Nederland 2. De producent van de film is BlazHoffski & Levy Producties. (Zie ook Sytze’s blog: http://sytzesteenstra.wordpress.com/2013/04/23/mijn-zusje-de-soldaat-en-mijn-nichtje-de-regisseur/, en http://www.levyproductions.nl/index.php/levy_nl/archief/mijn-zusje-de-soldaat/.)

Het affiche van ‘Sister, Soldier’

docent ‘Introduction to Art’, UCM Maastricht

In september en oktober 2012 doceerde Sytze aan het University College Maastricht (UCM) “Introduction to Art: Representations, Performances and Interactions”. Het UCM is het Engelstalige Liberal Arts College van de Universiteit Maastricht. Sytze verving de vaste docent, Christoph Rausch, na het plotselinge en tragische overlijden van zijn vrouw Karen Pärna, die ook aan het UCM werkte. Sytze kon als invaller het hele programma (tutorgroepen, hoorcolleges, coördinatie en toetsen) op stel en sprong overnemen, omdat hij het programma zelf in 2006 had samengesteld.

Studenten bij een hoorcollege

Eindredactie ‘Over de collectie’

In opdracht van museum Schunck in Heerlen deed Sytze de eindredactie van het nieuwe collectieboek van het museum, zowel van de Nederlandse teksten als van de Engelse vertalingen. In Heerlen wordt sinds 1945 hedendaagse Nederlandse schilderkunst verzameld, eerst door de gemeente Heerlen zelf, later door de Stadsgalerij en nu door cultureel centrum (of: “Newseum”) Schunck. Het boek geeft geen compleet overzicht van de collectie, dat staat op internet. In plaats daarvan bevat het boek teksten van zeven auteurs: conservatoren, historici en essayisten, en een fotokatern met een keuze uit de verzameling. ‘Over de collectie’ geeft een scherp en gevarieerd beeld van de ontstaansgeschiedenis van de verzameling.

Vertaalwerk voor ‘Landscape of Images’

In opdracht van FLACC, werkplaats voor beeldende kunstenaars in Genk, België, maakte Sytze drie Engelse vertalingen: een langere tekst over de werkwijze en toekomstplannen van het FLACC en twee korte teksten over werk dat kunstenaars in het FLACC hebben gemaakt. Nadat de vertalingen gereed waren, bleek dat het boek waarvoor ze bestemd waren maar half zo dik kon worden als oorspronkelijk gepland. “Landscape of Images: Een blik op beeldende kunst in Limburg” is een overzicht van beeldend kunstenaars, kunstprojecten en instellingen op het terrein van hedendaagse beeldende kunst in Belgisch Limburg, gemaakt ter gelegenheid van Manifesta 9 in Genk – het soort boekproject waarbij achter de schermen de organisatie ongetwijfeld net zo complex en divers is als de getoonde kunst en de opgenomen tekstbijdragen. Het gevolg was dat er van de drie vertalingen weinig tot niets geplaatst kon worden. Zo kan het lopen…

Landscape of Images: Een blik op beeldende kunst in Limburg

Liz LeCompte en Wooster Group trilogie

Op UbuWeb gevonden: een documentaire over The Wooster Group, een aflevering uit 1987 van The South Bank Show. Centraal in de documentaire van vijftig minuten staat “L.S.D. (…Just the High Points…)”, de eerste voorstelling van The Wooster Group die ik zelf zag. Geen kunstwerk heeft ooit meer indruk op me gemaakt. Snel en hard, meeslepend, energiek, door en door gearticuleerd, opwindend, gericht chaotisch, beheerst en zelfbewust, reflexief, muzikaal: adembenemend als een klap in je maag. Er is geen klap, er is een resolute visie die je wordt aangereikt door alles wat het toneel presenteert, een visie die je gewoontes van kijken en voelen en interpreteren herschikt, zodat alles wat je denkt en voelt voorgoed een klein beetje opschuift: wat een klap lijkt, is het effect van de verschuiving.

Lees verder deel 1

Hoe kwam ik erbij, terwijl ik vijfentwintig jaar geleden keek naar “L.S.D. (…Just the High Points…)” van The Wooster Group, dat in de theatervoorstelling die ik zag op een of andere manier ook een belangrijk filosofisch essay zat? En waarom heb ik zo lang aan dat idee vastgehouden? De verklaring is niet zo moeilijk. Ik schreef, las en piekerde in die tijd aan mijn doctoraalscriptie, over “De taalfilosofie van Walter Benjamin en Theodor W. Adorno”, wat inhield dat ik voortdurend wel ergens in mijn gedachten, op de voorgrond of op de achtergrond, bezig was met filosofische essays over kunst. Ik was verslingerd aan de overtuiging dat dat mogelijk is, proberen te begrijpen wat  de reikwijdte is van taal en mimesis tegelijk, hoe die twee samen het speelveld van verbeelding en denken vormen. Filosofie, denk ik nog steeds, is het proberen te begrijpen – en daardoor ook verbeteren – van dit speelveld. En dat was precies wat ik The Wooster Group zag doen.

Lees verder deel 2

Liz LeCompte zegt in interviews graag dat zij “alleen maar” de structuur in de voorstellingen van The Wooster Group aanbrengt. De inhoudelijke elementen, die worden aangedragen door het hele collectief. Haar verantwoordelijkheid is de structuur: de interrupties, de perspectiefwisselingen door te schakelen tussen de hoofdtekst en een commentaar, tussen levende acteurs en video, tussen acteren en dansen, tussen de ene vorm van ontkenning en de andere. Het werk van LeCompte is een structuur waarin wordt geschakeld tussen vormen van betrokkenheid, waarin betrokkenheid bestáát om te worden geïnterrumpeerd en ondervraagd. Iedere voorstelling van The Wooster Group is een tribunaal waarin vormen van betrokkenheid voor het publiek worden opgeroepen om te getuigen. Betrokkenheid is misplaatst, is bont en blauw, rouwt om zijn fouten, zal het nooit afleren. Het is theater voor een samenleving waarin met betrokkenheid wordt gesmeten, betrokkenheid op bestelling wordt geproduceerd en  overschotten aan betrokkenheid worden doorgedraaid, theater dat geen moment doet alsof het publiek thuis geen televisie heeft. Heb je thuis wel televisie, en kijk je wel eens?

Lees verder deel 3

© Sytze Steenstra

goede raad, of hoever je buiten je eigen kaders durft te gaan

Sinds ik, nu ruim twee jaar geleden ernstig ziek ben geworden, krijg ik goede raad, van mensen die heel dicht bij me staan, van artsen, van therapeuten, maar ook van jan-en-alleman, mensen die ik soms nauwelijks ken.

Blijf maar lekker zitten. Zou je dat wel doen? Maar hoe zit het dan met je kwaliteit van leven? Ik zou dat niet kunnen hoor, zo ziek zijn. Je moet eens The Secret lezen, daar kan je lezen hoe je er van af komt. Jij zou eens een familieopstelling moeten doen, je kan ook je ziekte opstellen. Heeft het met stress te maken, jij werkt altijd zo hard? Zo’n schema als jij volhield, dat moest een keer fout gaan. Weet je wel dat suiker vergif is voor je? ‘t Werd ook tijd dat je rust nam, het was allemaal te veel voor je. Bieten zijn heel goed tegen ijzergebrek, veel beter dan van die pillen. Wil je wel echt beter worden? Is het geen escape om ziek te zijn? Je moet eens naar een integraal therapeut, die helpt je er wel van af. Met al die medicijnen kan je toch nooit beter worden, dat is alleen maar slecht voor je lichaam. Weet je dat je zelfs kanker kan genezen als je veel basisch water drinkt? Moet je ook eens proberen. Is dit misschien een complexe manier van zelfmoord plegen? Ik heb nou toch een mooi artikel gelezen over iemand, daar moet je heen, die kan alles genezen, gewoon met… (licht, mineralen, voedingssupplementen, acupunctuur, homeopathische medicijnen, voeding, massages, enzovoort). Regelmatiger leven is goed voor je, van chaos word je ziek. In het reine komen met je verleden, daar worden veel mensen beter van. Maar je hoeft toch niet meer te kunnen lezen, je hebt al zoveel gelezen.

Als je ziek bent willen mensen je helpen, dat is mooi. Veel mensen zeggen dingen tegen me, geven me goede raad, uit liefde, omdat ze me niet willen zien lijden, omdat ze graag willen dat ik beter word. Meestal lukt het me om met liefde te luisteren en naast me neer te leggen wat me niet helpt. Maar mensen zeggen ook dingen tegen me omdat ze het doodeng vinden dat ik zomaar, zonder reden ziek ben geworden. Als dat waar is, zouden zij namelijk ook zomaar, zonder reden ziek kunnen worden. En dus is er een speciale reden, waardoor ik misschien ziek ben geworden, een bijgelovige reden. Suiker gegeten, oei! Melk gedronken, oeps! Niet elke dag een uur gesport, ja, dan kan zoiets gebeuren! Te veel of te weinig orgasmes, maar weet je dan niet dat je op die manier je vrouwelijke energie verliest? En dus is er ook een makkelijke oplossing tegen mijn ziekte, die zou werken als ik het maar zou zien. Dan ben ik weer veilig, en zij ook, want zij houden zich toch zeker aan hun eigen regels.

Toen ik hierover na aan het denken was, realiseerde ik me dat hetzelfde fenomeen om de hoek komt piepen bij coachen. Ook als coach heb ik allerlei denkbeelden en kaders waarbinnen ik de verhalen van cliënten plaats. Ik denk best vaak: maar als je het nu gewoon zo en zo aanpakt, dan is het probleem toch zo voorbij? Bij mij misschien, maar bij de cliënt hoeft dat helemaal niet zo te zijn. Cliënten zijn ook heel erg gewend dat mensen goede raad geven, zeker als ze met een zichtbaar, of al regelmatig besproken probleem bij me komen. Ze vragen er ook om: hoe zou jij dat doen? En het maakt mijn wereld veilig als ik alwetend ben en daardoor problemen kan beheersen…

Het is dan ook in elk coachtraject mijn grote aandachtspunt om op dit mechanisme te letten. Ik weet echt niet wat het beste is voor mijn cliënt, ik weet niet of mijn referentiekader wel zinvol is voor de cliënt. Ik hoef alleen maar nieuwsgierig te zijn, te luisteren, belangstelling te hebben, vragen te stellen, begrip te hebben en heel soms wat uit te leggen (meestal dat het niet gek is dat iemand zich voelt zoals ‘ie zich voelt). En het is verrassend hoe snel mensen dan hun eigen goede raad vinden, die werkt voor hun eigen probleem.